Marcin h. Zaremba (zm. w l. 1328–35), wojewoda kaliski. Drugi z rzędu syn woj. poznańskiego Sędziwoja z Jarocina. Krąg rodzinny M-a odgrywał szczególnie aktywną rolę polityczną wśród możnowładztwa wielkopolskiego na przełomie XIII i XIV w. Pierwsze wystąpienie źródłowe M-a przypada na r. 1291, kiedy wraz ze starszym bratem Jankiem (zmarł młodo) poręczył wymianę posiadłości dokonaną przez ojca z klasztorem lędzkim. W marcu 1306 uczestniczył w kierowanym przez stryja, woj. kaliskiego Michała (zob.), oraz przez bpa poznańskiego Andrzeja zjeździe Zarembów w Pyzdrach, na którym prawdopodobnie zapadła decyzja wystąpienia przeciw panowaniu Wacława III i przywołania księcia Henryka głogowskiego na tron wielkopolski. Z rąk nowego władcy M. otrzymał (najpóźniej w początkach 1308 r.) urząd wojewody gnieźnieńskiego, obejmujący tę część dotychczasowej dzielnicy kaliskiej, która uznała rządy Henryka. Po pozyskaniu Kalisza (1308) występował (źródłowo od 1311) stale już z tytułem wojewody kaliskiego.
W l. 1311–4 M., wraz z całym rodem Zarembów, którego był wówczas przywódcą obok biskupa Andrzeja, przeszedł na stronę Władysława Łokietka. Księciu temu towarzyszył w ciągu akcji obejmowania Wielkopolski (1314). Od tego czasu świadczył aż po r. 1327 na licznych dokumentach Łokietka (w różnych miastach wielkopolskich oraz w Brześciu Kujawskim), a także na aktach starostów i sędziów ziemskich. M. in. poręczył (w Nakle 1325) przymierze z księstwem zachodniopomorskim, skierowane przeciw Brandenburgii. W r. 1319 M. z braćmi Filipem i Beniaminem (późniejszym wojewodą kaliskim), bratem stryjecznym Mikołajem Mikołajowicem oraz bratankiem Mikołajem Jankowicem, jako spadkobiercy wygasłej gałęzi Zarembów z Janowca, wyrzekli się roszczeń do sprzedanej cystersom łekińskim wsi Łęgowo.
Ostatnie wystąpienie M-a przypada na czas między 30 IX i 5 X 1327. Nekrolog klasztoru cystersów w Lądzie zapisał jego śmierć pod 1 IV. Następca na urzędzie pojawia się dopiero 23 XI 1335. O żonie i potomstwie brak wiadomości. Dział majątkowy M-a można określać tylko drogą eliminacji. Spośród jego braci Filip otrzymał Jarocin, odziedziczony zaś po bocznych krewnych Janowiec przypadł Beniaminowi. M. mógł być ewentualnie właścicielem Sławska. Miejscowość ta stanowiła część ojcowizny jego i braci, leżała blisko Lądu (nekrolog), w XV zaś wieku była ośrodkiem dóbr jednej z możnych gałęzi Zarembów.
Dworzaczek, Genealogia, tabl. 93; – Bieniak J., Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka wobec problemu zjednoczenia państwowego w latach 1300–1306, Tor. 1969; Jasiński K., Rola polityczna możnowładztwa wielkopolskiego w latach 1284–1314, „Roczniki Hist.” R. 29: 1963 s. 243–50; tenże, Z problematyki zjednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, „Zap. Tow. Nauk. w Tor.” R. 21: 1955 z. 1–2 s. 218; Karasiewicz W., Działalność polityczna Andrzeja Zaręby w okresie jednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII/XIV wieku, P. 1961 s. 56–61; Kujot S., Dzieje Prus Królewskich, Tor. 1924 II 93; – Knigi pol’skoj koronnoj metriki, Wyd. W. Graniczny, A. Mysłowski, W. 1915 nr 127; Kod. Wpol., II; Liber mort. monasterii Landensis, Mon. Pol. Hist., V 481; Lites, Wyd. 2., I 432; – B. Jag.: rkp. 8060 f. 152, 166.
Janusz Bieniak